Meldunek 1 z pokładu Ewy3 – 9.06.2019

We wtorek rano pożegnaliśmy JKPW (w osobie bosmana z małżonką) i wyruszyliśmy „pod dźwig” do Jadwisina (YKP); dosyć sprawny załadunek na lawetę i 11:00 ruszamy drogę; tradycyjnie już z przygodami, które nasz „tradycyjny” przewoźnik (znany wszystkim WK) gwarantuje gratisowo, docieramy w środę o 7:00 do Tallinna (Estonia) i parkujemy przed mariną Kakumae (10 km na W od centrum). O 8:00 zostaje otwarte biuro i bardzo przyjazny vice -kapitan szybko załatwia formalności. To nowoczesny (otwarty w roku 2018; jeszcze nadal w budowie) port z pełną infrastrukturą (slip, dźwig 300 ton(!),.......sauna); za wszystko bez ograniczeń 25 euro/doba; o 11:00 sklarowani slipujemy Ewę3 (nowoczesny szeroki slip gratis) i cumujemy na wskazanym „gościnnym” miejscu do y-bomu. Nasz przewoźnik regeneruje się pod prysznicem, solidne nieco spóźnione śniadanie i WK nasz opuszcza.

            Korzystając z „mocnego WiFi” dostępnego w całym porcie studiujemy szczegółowo prognozy pogody; jutro czeka nas 34 Mm otwartego morza czyli skok w poprzek Zatoki Fińskiej w rejon Półwyspu Porkkalla (Finlandia); prognozy optymistyczne – ma być 2 – 3 B z E czyli pełny bajdewind prawego halsu. Relaks, solidna kąpiel bez ograniczeń, mała sesja foto, wieczorek relaksujący i idziemy spać.

            Zamierzamy żeglować Drogą Żeglarską Króla Waldemara (szw. = Kung Valdemars segelled) - średniowiecznym szlakiem wodnym ustanowionym przez króla duńskiego Valdemara II Zwycięskiego (1170 – 1211), prowadzącym z wyspy Utlängan (Blekinge – Szwecja) do Tallina (Estonia); wówczas oba terytoria należały do Danii. Szlak  prowadził przez Cieśninę Kalmarską a następnie szkierami wzdłuż brzegów Szwecji, którą opuszczał na wyspie Arholma; kolejny etap prowadził przez Wyspy Alandzkie i Morze Archipelagowe do Półwyspu Porkkala skąd wykonywano „skok”  do Tallina; opisano ją szczegółowo w „Liber Census Daniæ” (duń. = Kong Valdemars Jordebog) - spisie majątków królewskich i płaconych mu podatków (1200). Na całej trasie rozmieszczone były stacje pilotowe; trasa od Alandów do Tallina miała przebieg: Lemböte - Föglö – Kökar -  Aspö (Björkö, Trunsö, Jurmo) -   Hiittinen (Kyrkosund)  -  Hangö - Tvärminne -  Hästö-Busö -  Korpholm -  Porkkala – Naissaare – Tallin. Szlak prowadził pomiędzy szkierami; jednodniwe etapy obsługiwali lokalni piloci. Różni kaprowie lub piraci nie znający krętych farwaterów nie zapuszczali się pomiędzy szkiery.

           

           Aby Czytelnik rozumiał dalsze komentarze krajoznawcze musi „przetrawić” historię naturalną i polityczną Finlandii w pigułce homeopatycznej.

            Podczas ostatniej, trwającej ok. 100 000 lat, epoki lodowej Skandynawię pokrywała czapa lodu, o grubości 2 – 3 km, sięgająca ok. 300 km na południe od Bałtyku; uległa ona stopieniu ok.
10 000 lat temu pozostawiając „krajobraz polodowcowy”: dziesiątki tysięcy jezior,  moreny, granitowe głazy narzutowe a w Skandynawii: fjordy – głębokie, wąskie zatoki oraz szkiery (szw. = skär) – granitowe wyspy o wypolerowanej lodem powierzchni, porośnięte skąpą roślinnością; ich liczba (na Bałtyku) przekracza 400 000; większe są zamieszkałe a najmniejsze to skały o powierzchni kilkuset metrów kwadratowych. Stopienie lodu zakłóciło równowagę izostatyczną i Skandynawia „podniosła się” ok. 250 m (!); proces przebiega nadal z szybkością ok. 5 mm/rok, w wyniku czego Finlandii corocznie „przybywa” 7 km2 lądu.

            Ocieplenie klimatu spowodowało powrót szaty roślinnej oraz wędrówkę zwierząt i ludzi. 4000 – 2000 lat p.n.e. (datowanie jest niepewne) przybyli tu, z rejonu środkowego Uralu, Finowie -  plemię należące do ugro – fińskiej grupy językowej, do której, w Europie, należą też: Węgrzy, Estończycy, Karelowie i Liwowie (Łotysze). Pomimo położenia na szlakach handlowych, wykorzystywanych również przez wikingów (IX – XI w), Finowie (zachowując struktury plemienne) nie utworzyli państwa. Kolejna karta historii to chrystianizacja Skandynawii; za datę chrztu i pierwszego władcę chrześcijańskiego przyjmuje się odpowiednio: Dania – 965 (Harald Sinozęby), Szwecja – 1008 (Olaf Skotkonung) oraz Norwegia  - 1030 (Olaf Haraldson). W roku 1154 król Szwecji Eryk IX podjął pierwszą krucjatę do Finlandii; kraj został definitywnie podbity a Finowie „ochrzczeni” w wyniku krucjaty dowodzonej przez Birgera Jarla (1249); w Turku ustanowiono diecezję; terytorium pozostawało w granicach Szwecji do roku 1809 (!).  W XI – XIV dominującym królestwem była Dania; jej królowa Małgorzata I doprowadziła do połączenia Danii, Szwecji i Norwegii unią personalną (wspólny król i polityka zagraniczna) zawartą w Kalmarze (1397). Skutkiem rządów „pod dyktando Kopenhagi” były, tłumione krwawo, bunty – głównie Szwedów; „rzeź sztokholmska” (1520) – zabicie przywódców kolejnego buntu (mimo obietnicy amnestii) spowodowało wybuch zwycięskiego powstania ludowego i zerwania unii kalmarskiej przez Szwecję (1523); jej królem został Gustaw I Waza

            W XVI – XVII Szwecja, drogą wojen, stała się „mocarstwem bałtyckim”; w latach 1495 – 1658 miały miejsce cztery zwycięskie wojny z Rosją, która utraciła (1617) dostęp do Bałtyku oraz  teren obecnej Estonii. Powodem pięciu wojen, toczonych, ze zmiennym szczęściem, w latach 1563 – 1629, z Rzeczpospolitą Obojga Narodów był spór o Inflanty - „spadek” po Zakonie Kawalerów Mieczowych (obecnie terytorium Łotwy i Estonii); szósta wojna (1655 – 1660) nazywana w Polsce „potopem szwedzkim”, pomimo wyparcie Szwedów z  Rzeczpospolitej, spowodowała widoczne do dziś zniszczenia oraz ogromne straty dóbr kulturalnych; po roku 1660 Bałtyk stał się praktycznie szwedzkim „morzem wewnętrznym”. Kolejna wojna w latach 1700 – 1721 (III Wojna Północna) między Szwecją a koalicją złożoną z Rosji (pod panowaniem Piotra I Wielkiego), Danii, Norwegii, Saksonii i Prus zmieniła zasadniczo opisany układ; punktem zwrotnym była sromotna klęska Szwedów po Połtawą (1709); król szwedzki Karol XII uciekł z pola bitwy aż do …. Turcji. W wyniku pokoju (1721) w Nystad (fin. = Uusikaupunki) Szwecja utraciła na rzecz Rosji: Karelię, Ingrię i Inflanty oraz,  na rzecz Prus, obecne Pomorze Przednie; car Piotr I Wielki odzyskał dostęp Rosji do Bałtyku i zbudował Sankt – Petersburg przy ujściu Newy do Zatoki Fińskiej.  Kolejne dwie wojny z Rosją, w latach 1741 – 1743 oraz 1788 – 1790, inicjowane i przegrane przez Szwecję, skutkowały stratami terytorium w rejonie Wyborga i Przesmyku Karelskiego. W latach 1808 – 1809, miała miejsce tzw. wojna fińska Rosji (wspomaganej przez Danię i  Francję) ze Szwecją (wspomaganą przez Anglię); przegrana przez Szwecję, która na mocy pokoju we Fridrikshamn (obecnie Hamina w Finlandii) utraciła terytorium Finlandii z Wyspami Alandzkimi włącznie. Na na zdobytych ziemiach car Aleksander I utworzył Wielkie Księstwo Finlandii połączone unią personalną z Imperium Rosyjskim aż do roku 1917;  uzyskało ono z biegiem czasu znaczną autonomię; uznano język fiński za urzędowy (1858), markę za walutę narodową (1861); w roku 1906 powstał Parlament Fiński który, wykorzystując chaos rewolucyjny, proklamował (6.11.1917) niepodległość Księstwa.  Stało się to zarzewiem wojny domowej o przejęcie władzy pomiędzy „białymi” (popieranymi przez Niemcy i dowodzonymi przez Karla Gustawa Mannerheima – byłego carskiego generała) i „czerwonymi” (popieranymi przez bolszewików); krwawa wojna zakończyła się 11.11.1918 roku zwycięstwem „białych” i utworzeniem niepodległej Finlandii. Rozwój tego demokratycznego państwa przerwał wybuch II Wojny Światowej; tajny aneks do traktatu Ribbentrop – Mołotow (23.08.1939) określał Zatokę  Fińską jako strefę wpływów ZSRR, który zażądał od Finlandii ustępstw terytorialnych a następnie, wobec odmowy, zaatakował ją (30.11.1939) rozpoczynając tzw. wojnę zimową. Mimo 3 - 10 – krotnej przewagi w ludziach i sprzęcie, ofensywa Armii Czerwonej posuwała się wolno i była okupiona ogromnymi stratami (10 – krotnie większymi od fińskich); było to niewątpliwie zasługą K. G. Mannerheima – przewodniczącego Rady Obrony Państwa od roku 1931, który ufortyfikował Przesmyk Karelski (tzw. Linia Mannerheima) oraz znakomicie zorganizował i zmodernizował armię fińską. Po 105 - dniowej kampanii podpisano traktat pokojowy; Finlandia poniosła straty terytorialne w rejonie Przesmyku Karelskiego i Półwyspu Hanko nie tracąc jednak niepodległości, co było ogromnym sukcesem dyplomacji. Po ataku Niemiec na ZSRR (22.06.1941) wybuchła tzw. wojna kontynuacyjna toczona, głównie jako wojna pozycyjna i zakończona (19.09.1944) zwycięstwem ZSRR; na mocy traktatu paryskiego (10.02.1947) Finlandia zachowała niepodległość akceptując straty terytorialne oraz godząc się na utworzenie bazy radzieckiej na półwyspie Porkkala. Finlandia (338 424 km2; 5,5 mln. ludności) jest dobrze rozwiniętym ekonomicznie krajem należącym do UE (1995) i Strefy Schengen (2001) z dwoma językami urzędowymi: fińskim oraz szwedzkim.

 

            W czwartek (po solidnym śniadaniu i klarze „morskim”) wychodzimy z portu i ruszamy w kierunku odległej o 6 Mm (widocznej na horyzoncie) wyspy Naissaare (est. = Wyspa Kobiet); Anemoi (gr.= bogowie wiatrów) jeszcze śpią a zapraszany wieczorem do współpracy Euros (zarządzający wiatrem z SE) je (mamy nadzieję) spóźnione śniadanie. Wspomagamy się yamahą; po 10 Mm na trawersie północnego cypla Naissaare Euros wziął się do pracy;odstawiamy yamahę; piękna żegluga i o 14:30 weszliśmy w plątaninę farwaterów pomiędzy szkierami; korzystając z dobrego wiatru żeglujemy fordewindem jeszcze 6 Mm i stajemy na kotwicy w zatoce na wyspie Porsoe; następnego dnia żeglujemy przez Park Narodowy Tammisaari; oto kilka słów o nim.

            Park Narodowy Archipelagu Ekenäs (fiń. = Tammisaaren saariston kansallispuisto, szw. = Ekenäs skärgårds nationalpark); obejmuje część akwenu z wyspami pomiędzy Hanko (W) i Porkkala (E); utworzony w roku 1989; powierzchnia 52 km2 (90% stanowi woda). Teren parku jest  ogólnie dostępne z wyjątkiem kilku niewielkich wysp – kolonii ptaków, gdzie w okresie lęgowym nie wolno wychodzić z łodzi na ląd. Ogień wolno palić tylko w miejscach oznakowanych.

            Po kolejnym noclegu „do skały” na wysepce, nadal przy świetnej pogodzie docieramy w sobotę o 14:30 do Hanko, gdzie cumujemy w porcie klubu HFS niemal w centrum miasta; 220 miejsc dla gości; tych niewielu bo jeszcze nie sezon; 24 euro/doba za „wszystko bez ograniczeń” (z elektryczną sauną).  Miasteczko i półwysep mają ciekawą historię.

            Hanko – miasteczko portowe (9 000 mieszkańców) na półwyspie Hanko (fin. = Hankoniemi); to południowy kres Finlandii „kontynentalnej”; już w XIII w było portem a pobliska wyspa Hauensuoli (Pike's Gut) - naturalnym portem schronienia (zachowało się ok. 650 napisów wyrytych na skałach przez żeglarzy; najstarsze z XV w); w roku 1872 doprowadzono linię kolejową; prawa miejskie nadał mu car Aleksander II (1874); na przełomie XIX/XX port stał się centrum eksportu masła do Anglii (zachowane budynki) i emigracji zarobkowej; „via Hanko” opuściło kraj ok. 250 000 osób (upamiętnia to pomnik - „trzy odlatujące żurawie”).  Półwysep i okoliczne wyspy były, z racji położenia, fortyfikowane przez Szwecję (XVIII w) i Rosję (przełom XIX/XX w); miały tu miejsce również dwie istotne bitwy.  Pierwszą z nich stoczono podczas III Wojny Północnej (1700 – 1721); w roku 1713 car Piotr I opanował znaczną część Księstwa Fińskiego; jego flota nie mogła wspierać wojsk lądowych gdyż silna flota szwedzka (16 okrętów liniowych oraz 14 mniejszych) blokowała, w rejonie Hanko, wyjście z Zatoki Fińskiej; Piotr I dowodząc osobiście flotą galer (jednostek wiosłowo – żaglowych) pokonał Szwedów wykorzystując bezwietrzną pogodę, która unieruchomiła okręty szwedzkie; było to pierwsze znaczące zwycięstwo floty rosyjskiej (27.07 – 7.08.1714), które zakończyło szwedzkie panowanie na Bałtyku; jego rocznica jest nadal świętem marynarki rosyjskiej. Druga miała miejsce podczas II Wojny Światowej; w wyniku przegranej „wojny zimowej” (przełom 1939/1940) Finlandia została zmuszona „wydzierżawić” (!) ZSRR Półwysep Hanko z przeznaczeniem na bazę wojskową; wysiedlono mieszkańców i zbudowano dużą bazę lądowo – morska (30 000 żołnierzy). Po wybuchu wojny radziecko – niemieckiej (22.06.1941) Finlandia (wspomagana przez Niemcy) rozpoczęła  „wojnę kontynuacyjną”;  jednym z celów było wyparcie Rosjan z Półwyspu Hanko; kilkakrotne próby zdobycia szturmem bazy, dobrze ufortyfikowanej od strony lądu i wody, nie powiodły się; walki pozycyjne, trwające do końca października, zakończyła ewakuacja żołnierzy radzieckich do Leningradu (St. Petersburga) i Kronsztadu statkami Floty Bałtyckiej; zachowały się liczne pozostałości umocnień i cmentarze wojskowe; wydarzenia upamiętnia muzeum na linii frontu i kilka pomników.

            W sobotę po zacumowaniu i obiedzie wyruszamy rowerami na wycieczkę; zaczynamy od  „trzech odlatujących żurawi” - pomnik sugestywny; potem idziemy ścieżką przez granitowy półwysep  odszukać marmit (garniec lodowcowy). Jest to zagłębienie w formie cylindra o wygładzonych ścianach i zaokrąglonym dnie, wyżłobione w litej skale (tu w granicie) pod ciałem lodowca przez wody subglacjalne lub też przez wody supraglacjalne, spadające w głąb lodowca młynem lodowcowym i wprawiające w ruch wirowy kamienie znajdujące się na dnie tego zagłębienia. Coś takiego widzimy pierwszy raz.

            Po powrocie studiujemy prognozę pogody; w niedzielę i poniedziałek czeka nas niestety 5 -6 B z W czyli dokładnie „w mordę” - cóż Zefir (zarządzający wiatrem z W) nas nie kocha.  Dziś (w niedzielę) zrobiliśmy kolejną wycieczkę po okolicy – malowniczo (kolejny marmit) ale zimny wiatr z W; raport i prognoza ze stacji pogodowej Hanko Tulliniemi nie budzą optymizmu na jutro;  chyba postoimy tu do wtorku.

            Pozdrawiamy wszystkich, którzy nas lubią: Ewa i Waldemar.

Ciąg dalszy nastąpi wkrótce.

01-Ewa_i_polska_bandera_na Zatoce_Finskiej

 

02-Ewa3_drugi_nocleg_na_szkierach

 

03-Malenki_port_na_wysepce_Bodoe

 

04-Bodoe_tu_mieszkala_trolle

 

05-Bodoe_w_dzien_trolle_udaja_kamienie

PŁYWAJ Z GŁOWĄ !!!

Pamiętaj, że łódki na brzegu czy przy pomoście są bezbronne wobec fali